Zorgen

Buurtgenoten van mij in de gemeente Opsterland maken zich zorgen, want een melkveehouder heeft een perceel grasland vlakbij hun woning verhuurd aan een lelieteler. Wat hen met name zorgen baart is het intensieve gebruik van gewasbeschermingsmiddelen dat gepaard gaat met deze teelt.

In Noord-Nederland worden zandgronden steeds vaker ingezet voor de leliebollenteelt. Koploper is de gemeente Midden-Drenthe met 700 hectare, want het Drentse land is een favoriete plek voor bollentelers uit Noord- en Zuid-Holland om geschikt land te huren. Op de zandgronden in Zuidwest-Friesland gaat het inmiddels ook om een groeiend areaal van ruim 240 hectare.

Financieel is deze verhuur wel aantrekkelijk, want het levert een aantal keer de normale huurprijs voor grasland op. Voor de bollenkwekers is het dan ook niet zo moeilijk om boeren te vinden die wel een paar hectare willen verhuren voor een eenmalige leliekweek. Regels die lelieteelt in de buurt van huizen of woonwijken verbieden zijn er niet. Omwonenden klagen over stank en maken zich zorgen over de stoffen die de spuitmachine wekelijks op het veld en in de lucht achterlaat, maar daar blijft het bij.

Kortzichtig
Het tijdelijk verhuren van land aan een bollenboer voor een jaar lelieteelt is een kortzichtig verdienmodel. Het levert eenmalig een som geld op en verder vooral ellende: een heel seizoen wekelijkse bespuiting en mogelijk overlast voor omwonenden, en na afloop een erfenis die bestaat uit een uitgeputte bodem en een cocktail van gifresten in de grond en mogelijk in de directe omgeving. Als iets (nog) niet duurzaam is, dan is het de teelt van leliebollen. Het volgende groeiseizoen mogen melkgevende koeien er weer grazen. Uiteraard voldoet officieel alles aan de gestelde normen voor enkelvoudig gebruikte middelen. Wat de cocktails doen is een langjarig maatschappelijk experiment.

Duurzaamheidswinst verdampt
De duurzaamheid van de landbouw ligt onder een vergrootglas: stikstofuitstoot, dierenwelzijn, verlies van biodiversiteit. Een boer kan hier veel aan bijdragen, maar als hij en collega-boeren tegelijkertijd land kunnen verhuren voor bestrijdingsmiddelen-intensieve bollenteelt, dan is de duurzaamheidswinst snel verdampt. De lelieteelt is een rondtrekkend verdienmodel dat leidt tot begrijpelijke ongerustheid onder omwonenden en terechte vragen over de effecten op de volksgezondheid.

Het is toch raar dat de overheid aan de ene kant streeft naar meer natuurinclusieve landbouw en boeren vraagt te verduurzamen, en wegkijkt als diezelfde boeren hun land verhuren voor de lucratieve en gifrijke lelieteelt, zelfs als dat land naast een woonwijk ligt. Heel snel verduurzamen die teelt, of anders stoppen daarmee.

Sytze Keuning
Bioclear earth