Het elektriciteitsnet in Nederland komt steeds verder onder druk te staan. Het hoge tempo waarin ondernemers en consumenten extra transportcapaciteit vragen overstijgt de snelheid waarmee netbeheerders het elektriciteitsnet kunnen uitbreiden. Na de waarschuwing op 18 oktober dat ook de grens van het Groningse hoogspanningsnet in zicht kwam, is deze grens nu daadwerkelijk in een groot deel van de provincie bereikt voor de levering van elektriciteit aan grootverbruikers. Netbeheerders TenneT en Enexis gaan samen onderzoek doen naar oplossingen die op korte termijn ruimte op het net maken, zoals spitsmijden door grootverbruikers. Tot die tijd komen grootverbruikers die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen op een wachtlijst.
Het elektriciteitsnet heeft de afgelopen jaren op veel plaatsen in Nederland de maximale capaciteit bereikt. Nu heeft ook het hoogspanningsnet van TenneT in een groot deel van Groningen de grenzen van zijn capaciteit bereikt voor de levering van elektriciteit aan grootverbruikers.
Onderzoek naar spitsmijden
Dit betekent dat aanvragen van grootverbruikers, zoals supermarkten, kantoorgebouwen en fabrieken voor een nieuwe aansluiting of verzwaring in een groot deel van de provincie Groningen vanaf vandaag, 20 december, op een wachtlijst komen. TenneT gaat de komende periode samen met de regionale netbeheerder Enexis onderzoek doen naar oplossingen die op korte termijn extra ruimte op het net maken, zoals spitsmijden door grootverbruikers. TenneT verwacht de uitkomsten van dit onderzoek na de zomer van 2024 te kunnen presenteren.
Grootschalige uitbreiding van het elektriciteitsnet
Netbeheerders werken iedere dag hard aan de grootschalige verbouwing van het Nederlandse energiesysteem. Dit jaar investeren de netbeheerders landelijk ruim 5 miljard euro. Dit bedrag groeit tot 2025 naar 8 miljard euro per jaar. Ook in Groningen werken de netbeheerders op veel plaatsen aan de uitbreiding en verzwaring van het elektriciteitsnet. Zo heeft TenneT afgelopen juli een nieuwe hoogspanningsverbinding tussen Eemshaven en Vierverlaten bij de stad Groningen in gebruik genomen, trok het een nieuwe hoogspanningskabel tussen Groningen De Hunze en Groningen Bloemsingel en worden voorbereidingen getroffen voor omvangrijke versterkingen van het hoogspanningsnet in Groningen.
Geen gevolgen voor consumenten
De vraag van consumenten en ondernemers naar elektriciteit neemt snel toe. Verwarmen, vervoer en productie gebeurt steeds vaker elektrisch in plaats van met fossiele brandstoffen zoals aardgas, benzine en diesel. De snelle opkomst van warmtepompen, laadpalen en industriële elektrische boilers leidt ook in Groningen tot een explosief stijgende vraag naar capaciteit van het elektriciteitsnet. Voor huishoudens en ondernemers met een kleinverbruikaansluiting (tot en met 3×80 ampère) hebben deze ontwikkelingen nog geen gevolgen. Dit betekent dat er op dit moment geen belemmeringen zijn voor particulieren om bijvoorbeeld zonnepanelen, een warmtepomp of een laadpaal te installeren.
Oplossen knelpunten
Marc de Zwaan, directeur Asset Management bij TenneT: “We realiseren ons dat dit een heel erg vervelende situatie is. We werken met man en macht aan de uitbreiding van het elektriciteitsnet en onderzoeken of slimme oplossingenom ruimte op het net te creëren mogelijk zijn. Samen met Enexis gaan we in gesprek met bedrijven om ze enthousiast te krijgen om hun elektriciteitsverbruik van de spits naar rustige momenten op het net te verplaatsen en zo extra capaciteit vrij te maken. De structurele oplossing is verzwaring en uitbreiding van het net. Voor de knelpunten in Groningen leveren we vanaf 2029 extra capaciteit ophet hoogspanningsnet op. Dat is een harde boodschap, want het zijn termijnen die veel impact hebben op bestaande en nieuwe bedrijven.”
Daphne Verreth, directeur Energiesysteem en Transitie bij Enexis: “Concreet betekent deze situatie dat bedrijven die vanwege verduurzaming, uitbreiding of nieuwbouw (meer) elektriciteit nodig hebben, op een wachtlijst komen. Dit raakt het vestigingsklimaat en verduurzamingsplannen van onze grote klanten. We vinden dit heel vervelend en zijn ons bewust van de consequenties die dit kan hebben. We werken keihard om ons net zo snel mogelijk uit te breiden, in samenwerking met de overheden, en denken na over andere, flexibele, oplossingen. Helaas is de nieuwe realiteit dat toegang tot het elektriciteitsnet voor grote klanten niet langer vanzelfsprekend is. Consumenten en andere kleinverbruikers kunnen we op dit moment wel blijven helpen, we doen er alles aan om de problematiek van netschaarste bij deze groep klanten weg te houden.”
Bouwen, spitsmijden en ander gedrag
De belangrijkste focus van de netbeheerders is het sneller realiseren van elektriciteitsstations en het leggen van extra kabels. Om dit mogelijk te maken is het noodzakelijk dat overheden sneller keuzes maken over wanneer en waar welke energie-infrastructuur moet komen. Daarnaast moet er sneller grond beschikbaar komen voor de uitbreiding van het elektriciteitsnet en vergunningen en procedures worden versneld.
Maar uitbreiding alleen is niet genoeg. Het elektriciteitsnet kan en moet ook efficiënter benut worden, bijvoorbeeld door spitsmijden financieel aantrekkelijker en minder vrijblijvend te maken en het net zwaarder te belasten waar dat veilig mogelijk is.
Het nieuwe energiesysteem vraagt daarnaast om ander gedrag van alle gebruikers, waarbij vooral elektriciteit wordt gebruikt wanneer er veel duurzame opwek van wind of zon is en minder elektriciteit wordt gebruikt tijdens piekuren. De netbeheerders vertrouwen op een snelle invoering van de op 18 oktober door demissionair minister Rob Jetten en de netbeheerders aangekondigde maatregelen. Hieronder vallen het versneld toepassen van netbewust laden van voertuigen, slimme aanstuurbare apparaten de norm maken en een stimuleringsprogramma voor energyhubs. Het kabinet en de netbeheerders willen daarnaast vanaf komend jaar proactief flextenders starten waarmee bedrijven, zoals een batterij-exploitant, voor een langere periode op strategische plekken ruimte op het stroomnet kunnen aanbieden tijdens piekmomenten.
Beperken impact
Netbeheerders verwachten met de diverse maatregelen het elektriciteitsnet meer te kunnen ontlasten en beter te benutten, zodat ze meer klanten kunnen aansluiten. Om impact op economische groei en de verduurzaming van Nederland te beperken en woningbouw zoveel mogelijk te kunnen blijven aansluiten.
Onlinebijeenkomst
De netbeheerders nodigen ondernemers in Groningen uit voor een webinar op vrijdag 26 januari van 11:00 – 12:00 uur. Tijdens deze onlinebijeenkomst krijgen ondernemers meer informatie over de recente ontwikkelingen op het elektriciteitsnet en gaan de netbeheerders met ondernemers in gesprek over het beschikbaar stellen van flexibel vermogen en spitsmijden. Aanmelden voor dit webinar kan via deze link.
