In de week van de Internationale Student liet Nuffic weten dat er 112 duizend internationale studenten studeren in Nederland. Internationalisering is geen doel op zich, maar een manier om de kwaliteit van het onderwijs te bevorderen. Van elkaar en van elkaars culturen leren. Studenten worden voorbereid op een internationale toekomst als kosmopolieten. Maar in welke mate voelen studenten die in een internationale omgeving studeren zich eigenlijk een wereldburger? Hoe visualiseren studenten kosmopolitisme? Welke beelden bevinden zich in hun collectieve onbewuste?
Dr. Anne Keizer, docent aan Stenden Hotel Management School, onderzocht het voor haar proefschrift “Onder het oppervlak van Kosmopolitisme: Op zoek naar Kosmopolitisme in het Hoger Onderwijs”.
Kosmopolieten?
Wereldburgerschap is een van de zogenaamde 21st century skills. Keizer vroeg zich af: wat ligt er onder het oppervlak van dit aloude ideaal, waar Hogescholen zich graag mee afficheren, en waar studenten zich graag mee identificeren? Wat betekent het voor hen? Zij onderzocht dit met behulp van een kwalitatieve, visuele onderzoeksmethode en promoveerde onlangs op dit onderwerp aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. De resultaten waren verrassend.
Worden studenten in internationaal georiënteerde Hogescholen automatisch wereldburgers?
Uit het onderzoek bleek, dat de beelden in het onbewuste niet stroken met de idealen van kosmopolitisme maar eerder wezen op leegte, afstandelijkheid en een focus op dingen in plaats van mensen. In het algemeen neigen hogescholen en universiteiten aan te nemen dat een diverse studie-omgeving en Engelstalig curriculum automatisch leiden tot een toename van interculturele vaardigheden en kosmopolitische waarden. Die aanname lijkt volgens Keizer niet te kloppen.
Uit de comfortzone – maar wel begeleiden
Volgens haar waarderen studenten authenticiteit en verbinden zij kosmopolitisme met ècht onderling contact. Dit is echter niet wat studenten geïnternaliseerd hebben. Wil men een kosmopolitische attitude bewerkstelligen, dan is het niet alleen nodig om heel bewust studenten bij elkaar brengen, maar hen ook uit hun comfortzone te halen om de culturele Ander echt te kunnen ontmoeten. Hogescholen die streven naar het opleiden van kosmopolieten zullen doelgericht hun curricula moeten inrichten door procesgericht en reflectief onderwijs waarin kosmopolitische waarden centraal staan. Er dient echter ook bewust aandacht te zijn voor ‘containment’, zodat studenten hun ervaringen met de Ander in een veilige leeromgeving kunnen verwerken en plaatsen.
Kosmopolitisme in een consumptiemaatschappij
Stenden Hogeschool is zich bewust van de uitdaging die er ligt: studenten worden niet vanzelf kosmopoliet. In de Westerse maatschappij beïnvloeden economische principes en consumentisme ook het Hoger Onderwijs. Dergelijke principes die het “ik” centraal stellen, matchen slecht met kosmopolitisme, dat uitgaat van “wij”, en van datgene, wat “ons” verbindt. Deze uitdaging aan te gaan, en Internationalisering als kans te zien om kosmopolitische, verantwoordelijke burgers van een continu globaliserende wereld te vormen, betekent het begin van een lange reis met studenten – een leerproces dat niet ten einde zal zijn na het behalen van het hbo-diploma, maar desalniettemin de moeite waard zal zijn.
