“We hebben heel lang het belang van een goede bodemgezondheid onderschat.” Aan het woord is Sytze Keuning, directeur van Bioclear Earth in Groningen. Aan tafel zit ook zijn dochter Eline Keuning, consultant biotechnologie & innovatie. Beiden studeerden moleculaire biologie en scheikunde, en beiden delen dezelfde idealen: biotechnologie inzetten voor een duurzame samenleving.”
Sytze Keuning houdt zich al meer dan drie decennia bezig met de bodem. “Na mijn studie scheikunde aan de RUG heb ik samen met de universiteit in 1988 Bioclear Earth opgericht, om antwoord te geven op de vraag: hoe kun je biotechnologie inzetten als oplossing voor milieu- en duurzaamheidsvraagstukken?”
In de jaren tachtig was bodemverontreiniging een groot probleem: op vele duizenden locaties in Nederland moesten locaties gesaneerd worden. “Die werden meestal afgegraven, waarna het grondwater opgepompt werd. Wij deden onderzoek of je die verontreinigde stoffen ook biologisch zou kunnen afbreken, in de grond, zonder te hoeven graven en pompen.” Dat bleek mogelijk: de bodem kon biologisch gezuiverd worden door de inzet van bacteriën en schimmels. “Inmiddels wordt meer dan de helft van de verontreinigde locaties biologisch gesaneerd”, weet Keuning. “Het is veel goedkoper: het scheelt vaak de helft van de prijs. Bacteriën bestaan al 3,5 miljard jaar: die kunnen een stootje hebben en werken veel robuuster dan gedacht. Bovendien duurt grondwaterverontreiniging oppompen wel zeven tot negen jaar, terwijl bacteriën en schimmels in drie tot vier jaar hun werk doen.”
De bodem is de basis
Sytze en Eline Keuning vertellen: “De biologie is zo gek nog niet: de kracht van de natuur is heel groot. Verontreiniging wordt door de mens veroorzaakt, maar de natuur heeft zich er op aangepast en heeft zelf als reactie ook veel interessante bacteriën ontwikkeld.” Deze worden dan ook onder de loep genomen in het eigen laboratorium van Bioclear Earth, waar schimmels worden gekweekt, nieuwe technieken worden ontwikkeld en saneringen worden ontworpen. “Het adviseren over zo’n proces en het begeleiden ervan hoort ook bij ons werk”, aldus Keuning.
De onderneming heeft zich ook uitgebreid richting andere werkgebieden, zoals afvalstromen en bio-energie. Eline Keuning: “Maar de bodem is altijd de kern. Met een gezonde bodem kun je zóveel meer, dat is lang onderschat. De landbouw staat aan het begin van een nieuw tijdperk: we gaan richting een kringlooplandbouw die veel meer gebruikmaakt van wat de natuur zelf te bieden heeft.” Sytze en Eline benadrukken dat de kringlooplandbouw ook economisch interessant is: “De Nederlandse landbouw is uniek in de wereld, als het gaat om productie en innovatie. Wij kunnen gewoon ontzettend veel met een hectare grond, maar tussen alle kunstmest, bestrijdingsmiddelen en mechanisatie is de biologie ondergesneeuwd.”
Beiden zijn ervan overtuigd dat boeren met minder bestrijdingsmiddelen toekunnen, de productie gelijk kunnen houden én betere producten op de markt kunnen brengen tegen minder kosten als ze bacteriën en schimmels inzetten. “Kunstmest heeft de bodem verwend: bacteriën kregen steeds minder functie. Maar de bodem verschraalde. We moeten de bodem weer oppeppen en zorgen dat er weer leven in komt, door ruige mest met stro in te zetten en misschien wel bacteriën toe te voegen aan de bodem om die weer op gang te helpen.”
Bodembiologie in kaart
Rijke grond zit daar van nature boordevol mee. “In één gram grond zitten miljarden bacteriën”, weet Eline. Zij neemt volop bodemmonsters, op diverse locaties in Noord-Nederland. “We willen de verschillende grondsoorten in beeld brengen, en percelen waar vaste mest en drijfmest worden gebruikt naast elkaar leggen: wat zijn de verschillen?” Bioclear Earth voert dit onderzoek uit in opdracht van de drie noordelijke provincies. “We brengen de bodembiologie in kaart, in relatie tot het nut voor de landbouw, zodat we daar meer grip op krijgen. We willen de boer handvaten kunnen geven, zodat die voldoende inzicht krijgt om zijn bodembeheer beter op te pakken.”
Sytze Keuning is blij met dit project: “De provincies Friesland, Groningen en Drenthe nemen het voortouw om dit samen met ons te doen. Net als in de jaren tachtig zijn we volop aan het pionieren en kennis aan het verzamelen. We krijgen eindelijk meer inzicht in de Nederlandse bodem én onderkennen het belang daarvan.”
Sytze en Eline Keuning zijn positief: “We weten nog maar het topje van de ijsberg, we kennen ook nog maar een paar procent bacteriën en schimmels: wie weet wat er allemaal nog mogelijk is. We krijgen steeds meer handvaten, we krijgen met z’n allen die bodem wel weer gezond.”
Bioclear Earth is een commercieel bedrijf, maar wel een onderneming met idealen. “Wij willen natuur inzetten voor een duurzame samenleving op het gebied van bodem en water. Dat zou je commercieel idealisme kunnen noemen: geld verdienen met een goede oplossing.” Bewustwording, biodiversiteit: volgens Eline en Sytze komt het daarmee wel goed. “De natuur doet niet aan verspilling, wél aan overvloed. Daar kunnen wij ons voordeel mee doen.”
