TenneT ziet dat haar netinfrastructuur in Noord-Nederland tegen de grenzen aanloopt door met name de snelle opmars van zon-PV in deze regio. De verzwaring van het net zal jaren in beslag nemen en een aanzienlijk bedrag kosten. Daarom onderzoekt TenneT marktoplossingen die in Noord-Nederland overbelasting van het hoogspanningsnet kunnen voorkomen.
Deze oplossingen moeten een alternatief kunnen bieden voor het uitbreiden van het net wat jaren duurt. Daarbij wordt gedacht aan het oplossen van een knelpunt met een totale capaciteit van 100 MW. Uit een door TenneT geïnitieerd onderzoek blijkt dat de markt goede oplossingen kan bieden om tijdelijke overbelasting in het elektriciteitsnet te voorkomen.
Op diverse plaatsen in het hoogspanningsnet in Noord-Nederland overstijgt de vraag naar transportcapaciteit de beschikbare capaciteit, vooral door de pieken in stroomproductie uit zonnevelden. Deze pieken komen echter beperkt voor. Het hoogspanningsnet hiervoor uit breiden is een proces dat veelal jaren in beslag neemt. TenneT denkt dat marktpartijen, zowel producenten als verbruikers, in bepaalde situaties wellicht betere oplossingen kunnen bieden.
Marktconsultatie
Deze zomer voerde TenneT een brede marktconsultatie uit. Twee vragen stonden daarbij centraal:
- Is het mogelijk om de behoefte aan elektriciteitstransport met 100 MW te verlagen op een snellere en/of meer kosteneffectieve manier ?
- Hoe kan TenneT marktpartijen daarvoor het best inschakelen?
De marktconsultatie laat zien dat er voldoende partijen zijn die relatief snel oplossingen kunnen bieden voor 100 MW transportcapaciteit. Na een webinar (vanwege Covid-19) met bijna 200 deelnemers, 29 ingevulde vragenlijsten en 27 persoonlijke interviews blijkt dat tientallen marktpartijen interesse hebben om deel te nemen aan een eventuele tender van TenneT. Ze bieden uiteenlopende oplossingen: verminderde levering van elektriciteit, verhoogde afname voor elektrisch gevoede productieprocessen (zoals waterstof of warmte) en vormen van tijdelijke opslag.
Kant-en-klaar of in ontwikkeling
De geboden oplossingen zijn qua praktische uitvoerbaarheid zeer verschillend. Curtailment is bijvoorbeeld zo goed als direct toepasbaar. Producenten met zonneparken of fossiele energiecentrales leveren dan tijdelijk minder stroom. Exploitanten van zonnevelden en van windparken zijn er van overtuigd dat curtailment verreweg de goedkoopste oplossing is, zeker voor het opvangen van de pieken.
Andere opties waarbij elektriciteit wordt opgeslagen in plaats van getransporteerd zijn minder snel inzetbaar. Voorbeelden daarvan zijn waterstofelektrolyse, warmteboilers of warmteproductie uit elektriciteit met opslag voor warmtenetten. De uiteindelijke realisatie daarvan is afhankelijk van subsidies, vergunningen en marktontwikkelingen en daarmee minder zeker.
Vervolgstap
In de markt zijn dus goede oplossingen beschikbaar om tijdelijke overbelasting in het elektriciteitsnet te voorkomen. Elke oplossing heeft echter zeer specifieke kenmerken: de locatie, de reactiesnelheid, het beschikbaar vermogen en de duur daarvan, de leveringszekerheid, direct beschikbaar of pas in de toekomst. Bovendien spelen de prijs en contractvoorwaarden waarvoor een leverancier bereid is flexibiliteit beschikbaar te stellen een rol.
Als vervolgstap onderzoekt TenneT nu welke projecten voor deze pilot geschikt zijn en hoe deze marktoplossingen in de bedrijfsvoering van het hoogspanningsnet kunnen worden opgenomen. Daarnaast loopt ook een analyse hoe TenneT deze marktoplossing juridisch en regulatorisch in kan passen is binnen haar taken als TSO. Ben Voorhorst, COO TenneT stelt; “de marktconsultatie heeft veel opgeleverd en TenneT heeft de intentie om verder in het proces ook de kracht van de markt weer te benutten.”
