Een van de absolute topstukken van de Europese archeologie komt deze zomer naar Assen. Van 6 augustus tot en met 18 september 2022 presenteert het Drents Museum de eerste realistische weergave van de nachtelijke hemel: de Nebraschijf. Het unieke archeologische object dateert uit de bronstijd en staat sinds 2013 op de Unesco Werelderfgoedlijst. De schijf behoort tot de collectie van het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland) en wordt zeer zelden uitgeleend. Het Drents Museum heeft met de tentoonstelling De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel een primeur in handen. Het zeldzame object is voor het eerst in Nederland te zien.
De met goud ingelegde bronzen hemelschijf is in 1999 gevonden in Nebra in de Duitse deelstaat Saxen-Anhalt. De schijf dateert van circa 1750 v.Chr. en is rond 1600 v.Chr. als offer in de grond begraven. De Nebraschijf toont de eerste realistische weergave van de nachtelijke lucht. De hemel is natuurgetrouw met sterren als stralende punten afgebeeld en niet als goden of mythische dieren. De schijf diende waarschijnlijk als een soort van kalender en laat zien dat men in de bronstijd over kennis van de sterrenhemel beschikte. Dit sleutelvoorwerp stelt ons in staat de Europese bronstijd in een totaal nieuw licht te zien.
Religieuze betekenis
Hoogstwaarschijnlijk heeft de hemelschijf van Nebra naast een praktische ook een religieuze betekenis gehad. Dat blijkt uit het feit dat het object als offer in de grond is begraven. Daarnaast zijn er in de loop der jaren veranderingen aan de schijf aangebracht. Zo zijn ‘horizonbogen’ toegevoegd die de zonsopgangs- en zonsondergangspunten van de zonnewendes aan de horizon ter plaatse aangeven. Later is een boot op de schijf gezet, omdat men destijds dacht dat de zon en maan werden voortgetrokken door een boot. Dit is ook te zien op talloze rotsgravures en bronzen vondsten.
Topstuk Europese archeologie
De Nebraschijf staat sinds 2013 op de Unesco Wereldergoedlijst en behoort tot de absolute topstukken van de Europese archeologie. Het topstuk maakt deel uit van de archeologiecollectie van het Landesmuseum für Vorgeschichte in Halle (Duitsland) en wordt zeer zelden uitgeleend. Het is dan ook zeer bijzonder dat dit speciale object gedurende zes weken in Assen getoond wordt. Tot en met 17 juli 2022 is de hemelschijf te zien in de tentoonstelling The world of Stonehenge in het British Museum in Londen.
De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel
In de tentoonstelling maken bezoekers een reis van Nederland naar Nebra, waar de schijf is gevonden. Tijdens deze reis maken ze kennis met vondsten en met gebruiken uit de bronstijd. Samen met de bezoekers wordt gezocht naar het antwoord op de vraag waarom mensen al duizenden jaren lang geïnteresseerd zijn in de sterrenhemel. De Nebraschijf – De ontdekking van de hemel is te zien in de Abdijkerk van het Drents Museum.
Foto: J. Lipták
