Doggerland

Niet eens zo heel lang geleden konden onze voorouders naar Engeland lopen. Het zuidelijke deel van het gebied dat we nu de Noordzee noemen, tussen Nederland, Engeland, België en Denemarken en waar het zeewater 40 tot 50 meter diep is, was tot 6000 jaar voor onze jaartelling gewoon land: Doggerland.

Dit verdwenen land heeft minstens een miljoen jaar menselijke bewoning gekend. Het was een uitgestrekte kruidenrijke steppe afgewisseld met naald- en loofbossen, met een oppervlakte van wel vijf keer Nederland. Tijdens iedere ijstijd lag dit gebied droog. Hier liepen mammoeten en oerossen maar ook onze voorouders, waaronder Neanderthalers en later ook de moderne mens. Vuistbijlen, gereedschappen voor de jacht en botten van uitgestorven zoogdieren die vissers af en toe in hun netten aantreffen, herinneren hieraan.

Doggerbank

Door het einde van de laatste ijstijd en het aanbreken van een warmere periode zo’n elfduizend jaar geleden met smeltende ijskappen tot gevolg, begon de zeespiegel meer dan vijftig meter te stijgen, waardoor steeds meer van Doggerland verdween. Engeland werd een eiland (een natuurlijke Brexit). Wat nu nog van Doggerland over is, is een 300 kilometer lange ondiepte in de Noordzee die we de Doggersbank noemen. De vele fossielen en gereedschappen die worden gevonden langs onze kust – en bij zandwinningen – maken langzaam duidelijk dat in de Noordzee nog veel archeologische vondsten liggen te wachten uit een tijdperk dat nog niet zo lang geleden eindigde.

Amersfoort aan zee

Mensen en dieren hebben zich in de loop van de duizenden jaren aangepast aan de veranderende situatie en trokken zich geleidelijk terug. Dan is een zeespiegelstijging van 20 centimeter, die over de afgelopen honderd jaar aan de Nederlandse kust is gemeten, voorlopig nog maar klein bier. Aan de andere kant laat de geschiedenis ook zien dat kustlijnen niet voor de eeuwigheid zijn bepaald en drastisch kunnen verschuiven. In dat licht is Amersfoort aan Zee niet eens een wild scenario.

Aanpassen

Wat Doggerland ons leert – los van de problemen die we als mensheid in de afgelopen eeuw aan het veroorzaken zijn en die we snel moeten herstellen – is dat we onderdeel zijn van een natuurlijk systeem dat voor ons ogenschijnlijk stabiel is, maar op langere termijnen aan grote veranderingen onderhevig is en waarop mens en dier zich al in de prehistorie moesten aanpassen. Ik ben benieuwd of Doggerland ooit weer tevoorschijn zal komen en wie er dan gaan wonen. Maar de nieuwe ijstijd die daarvoor nodig is, zal nog wel even op zich laten wachten.

Sytze Keuning
Bioclear earth