Van het totaal aantal ondernemers in Nederland is 37,3% vrouw, veel van hen zijn werkzaam in de zakelijke dienstverlening, zorg, onderwijs, creatieve beroepen en marketing en communicatie. In de beroepen waar we traditioneel veel mannen in zien blijft de opkomst van vrouwelijk ondernemers nog achter. En dat is jammer, want veel beroepen zijn prima geschikt voor vrouwen maar wellicht maakt onbekend ook onbemind. Voor deze DataDinsdag keken we naar het aantal vrouwen in de bouw.
Met Internationale Vrouwendag nog vers in het geheugen maakten we een overzicht van vrouwelijke ondernemers in Nederland en in welke branche zij werkzaam zijn. De niet verrassende conclusie is dat in de branche ‘persoonlijke verzorging’ zowel in 2013 als in 2022 het aandeel vrouwen onveranderd bovenaan staat: 97 procent van de ondernemers in deze sector is vrouw. Op de voet gevolgd door de ‘Kinderopvang’ met 96 procent. Derde op de lijst van hoogscorende sectoren zijn ondernemers in de thuiszorg. In deze sector is 85 procent van de ondernemers vrouw.
Toe- en afname
De grootste toename van absolute aantallen vrouwelijke ondernemers sinds 2018 zien we in de sectoren ‘Studiebegeleiding, vorming en onderwijs’ (+4%); ‘Fotografie’ (+6%) en ‘Communicatie- en grafisch ontwerp’ (+5%). Dalers zien we vooral in de ‘Detailhandel via internet in kleding en modeartikelen’ (-5%); de ‘eventcatering’ (-3%), en de sector ‘Thuiszorg’ en ‘Haarverzorging’ (beide -2%). Onder de starters zijn de grootste groeiers de vrouwelijke ondernemers in de ‘Communicatie- en grafisch ontwerp’ (+15%) en ‘Fotografie’ (+11%), en een groei in het aantal ondernemers in de sector ‘Organisatieadvies’ (+10%).
“De cijfers laten zien dat het aandeel vrouwen binnen de totale ondernemerspopulatie hoog is in bepaalde sectoren die worden toegerekend aan vrouwen, zoals de persoonlijke dienstverlening en gezondheidszorg”, aldus prof. dr. Josette Dijkhuizen (ondernemer en bijzonder hoogleraar bij Tilburg University). “Als we echter de groep vrouwelijke ondernemers er uit lichten dan zien we dat maar liefst 25% een onderneming heeft in de zakelijke dienstverlening, 20% in de gezondheidszorg en 11% in de persoonlijke dienstverlening. Het is dus zeker niet zo dat vrouwen alleen een bedrijf hebben in de branches die we in verband brengen met vrouwen.”
De Bouw
Het aantal vrouwen dat kiest voor een eigen bedrijf in de bouw is nog steeds heel erg laag. In 2013 werkten er ruim 142.000 ondernemers in de bouw, 5,5% van hen was vrouw. Begin 2023 is het aantal ondernemers in de bouw gestegen tot bijna 248.000 ondernemers en is het aantal vrouwen in deze sector gedaald tot 4,3%. Ook het aantal starters laat een vergelijkbaar beeld zien, dat schommelt tussen de 2,0 en 2,6%. Ruim 97% van de starters in de bouw is nog steeds man.
Dit beeld is niet voor alle deelsectoren hetzelfde. In de deelsector ‘Projectontwikkeling’ zien we nog een kleine groei van 1 procent als het gaat om het aantal vrouwelijke ondernemers, voor alle andere deelsectoren in de bouw zien we een gelijkblijvend percentage of een krimp, oplopend tot een afname van 3 procent onder vrouwelijke ondernemers in de sectoren ‘Leggen van elektriciteits- en telecommunicatiekabels’ en de ‘Natte waterbouw’.
Schilders
In de deelsector ‘Schilderen en glaszetten’ waren in 2013 12.353 mannelijke ondernemers actief en 950 vrouwen. Begin 2023 is het aantal mannen dat onderneemt als schilder of glaszetter gestegen naar 15.282, het aantal vrouwelijke ondernemers in deze deelsector is gedaald naar 922. Daarmee kromp hun bijdrage van ruim 6% naar krap 6%. De website Schildervak constateerde al in 2017 dat vrouwelijke schilders in Nederland een zeldzaamheid zijn terwijl het vak onder vrouwen in Scandinavië veel gangbaarder is. Bij Jan Maurits Schouten, tot voor kort hoofdredacteur van vakblad SchildersVakkrant, wekken de cijfers verbazing: “Mijn waarneming is dat er juist een lichte maar duidelijke groei in het aantal vrouwen in het schildersvak is. Over de hele linie. Twintig jaar geleden was een vrouwelijke schilder echt zeldzaam, tegenwoordig zie je ze vaak tussen de mannen op de steiger staan en tussen mannelijke leerlingen op de schilderopleidingen.
Schouten denkt dat de krappe arbeidsmarkt op dit moment een rol kan spelen in het dalende aantal vrouwelijke zzp’ers. “Parttime werken is in het schildersvak niet echt gangbaar maar met het enorme personeelstekort van dit moment zullen werkgevers ook eerder sturen op het binnenhalen van kwalitatief goede vakmensen. Als full time werken niet meer standaard een voorwaarde is kan het voor vrouwelijke schilders ook zorgen voor een andere afweging en is een loondienstverband wellicht net zo aantrekkelijk. Echt de tijd nemen om kwalitatief goed schilderwerk te leveren, is een reden die wij veel horen bij startende zelfstandigen. Dan wordt er vaak niet gekeken op een uurtje extra werk.”
