Europa wil in 2050 het eerste continent zijn dat klimaatneutraal is. Dit ambitieuze einddoel van de Europese Green Deal heeft een grote impact op diverse regio’s in de Europese Unie. Niet in de laatste plaats op Noord-Nederland. Fossiele brandstoffen hebben vooral in de provincie Groningen en de gemeente Emmen decennialang de inkomsten en werkgelegenheid bepaald. Voor deze en andere regio’s die altijd sterk afhankelijk zijn geweest van de olie- en gassector is er het Just Transition Fund (JTF). Het JTF stelt de betreffende regio’s in staat om de overgang naar een groene, fossielvrije economie mogelijk te maken.
De EU-lidstaten hebben in de Europese Green Deal meerdere afspraken gemaakt die moeten zorgen voor een klimaatneutraal Europa in 2050. Om dit einddoel te bereiken, moet de CO2-uitstoot al in 2030 met 55 procent verminderd zijn ten opzichte van 1990. Daarom ondernemen alle lidstaten nu actie om uiteindelijk volledig afscheid te nemen van fossiele brandstoffen. Ze richten zich hierbij op hernieuwbare energiebronnen zoals zonne- en windenergie, aardwarmte, waterstof, waterkracht, biomassa en biobrandstoffen. Voor bedrijven in de EU betekent dit dat ze van het gas af moeten of hun verbruik drastisch moeten verminderen.
Dit heeft logischerwijs grote gevolgen. Denk bijvoorbeeld aan het ombouwen of aanpassen van productieprocessen, het ontwikkelen van nieuwe technologieën en het vergaren van nieuwe kennis. Dit is voor alle bedrijven in Europa een uitdaging, maar vooral voor bedrijven waarvoor olie en gas letterlijk de bronnen zijn van hun bestaan. De EU-lidstaten hebben voor de regio’s waarin deze bedrijven actief zijn besloten dat er een subsidie moet komen, het Just Transition Fund (JTF). Bij dit ‘fonds voor een rechtvaardige transitie’ wordt rekening gehouden met de sociaaleconomische- en milieueffecten van de overgang naar een groene economie.
Regio Groningen-Emmen
Het eerste waar men aan denkt bij bedrijven in de olie- en gassector in Noord-Nederland is de provincie Groningen. En dat is meer dan begrijpelijk, aangezien de impact van het sluiten van de gasputten hier simpelweg enorm is. Maar wat veel minder mensen weten, is dat ook de provincie Drenthe, en vooral de gemeente Emmen, jarenlang floreerde op inkomsten en werkgelegenheid uit fossiele brandstoffen. “Ruim 80 jaar geleden werd bij het dorp Schoonebeek, in het grensgebied met Duitsland, aardolie ontdekt”, aldus Guido Rink, wethouder Economische Zaken van de gemeente Emmen. Het bleek al snel het op één na grootste olieveld op het vasteland van West-Europa te zijn.
“Hierdoor zijn er in de gemeente Emmen veel bedrijven gevestigd die direct of indirect actief zijn in de olie- en gassector. Hun werkzaamheden en producten richten zich hierbij niet
alleen op de eigen regio, maar deze bedrijven zijn actief door heel Europa en daarbuiten. Dit heeft ertoe geleid dat Emmen in Europa, na het Schotse Aberdeen, het grootste aantal bedrijven heeft in de fossiele sector. Daarom wordt de gemeente Emmen buitengewoon hard getroffen door de groene ambities van de Europese Unie.” Door de snelle afbouw van de gaswinning en de EU-doelstellingen rondom de CO2-reductie verdwijnen in het Noorden naar verwachting circa 20.000 banen.
Stevige lobby
De gemeente Emmen voerde samen met de provincies Groningen, Drenthe en Fryslân en de Arbeidsmarkttafel Noord-Nederland een stevige lobby in Brussel en Den Haag. Met succes. De JTF-programmapartners kunnen in Noord-Nederland, en specifiek in de regio Groningen-Emmen, tot 2027 een bedrag van 330 miljoen euro inzetten om prachtige innovatieve projecten met subsidie te ondersteunen. Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) verzorgt de uitvoering van dit programma. “Met behulp van het JTF werken we hier gezamenlijk aan een groene economie die bijdraagt aan brede welvaart. Nieuwe werkgelegenheid is daarbij één van onze belangrijkste focuspunten. Door een goede samenwerking tussen overheid, onderwijs en het bedrijfsleven helpen we bedrijven onder andere met JTF-subsidies de overgang te maken naar een duurzamere toekomst.”
JTF-team Emmen
Voor het uitvoeren van het JTF-subsidieprogramma in Emmen is het team Economie van de gemeente een samenwerking aangegaan met Ondernemend Emmen. Deze ondernemersorganisatie behartigt de belangen van circa 300 ondernemers. Met elkaar zijn zij verantwoordelijk voor 80 procent van de werkgelegenheid op de Emmer bedrijventerreinen. Ina Dobben, adviseur Economische Zaken bij de gemeente over deze samenwerking: “We gaan proactief naar de bedrijven toe. Bijna alle ondernemers in Emmen zijn in meer of mindere mate bezig met de energietransitie en daar helpen we ze graag bij.” Dobben trekt hierin op met Herman G. Idema, directeur-bestuurder van Ondernemend Emmen. Samen met Susan van Harten, programmasecretaris van het JTF bij de gemeente en communicatieadviseur Roel Barkhof vormen zij het JTF-team Emmen.
Kennisuitwisseling
“Sommige JTF-subsidieregelingen betreffen grote projecten”, vult Idema aan. “Dan gaat het om bedragen van tonnen of miljoenen euro’s. Voor tal van bedrijven is dit alleen niet haalbaar. En dan geldt dat samenwerken loont.” Zo zijn er inmiddels al verschillende JTF-subsidiebedragen verstrekt aan grote projecten in de regio Emmen. Er is bijvoorbeeld 10 miljoen euro naar Greenwise Campus gegaan voor de verdere uitbouw van deze ontmoetings- en onderzoeklocatie. Ook bedrijven als Senbis Polymer Innovations en Pacques Biomaterials hebben een JTF-subsidie ontvangen van respectievelijk 6,6 en 4 miljoen euro.
Senbis gebruikt de JTF-subsidie voor onderzoek naar een afbreekbaar alternatief voor polyester in kleding en Paques legt zich toe op de productie van biologisch afbreekbaar plastic uit afvalwater. Verder ontvingen Teijin Aramid in Emmen en Delfzijl en FibreMax uit Joure 4 miljoen euro voor hun Floating Wind project. Dit project richt zich op de ontwikkeling van specialistische ankerkabels, zogeheten tendons, van circulaire synthetische vezels, een geavanceerd alternatief voor stalen ankerkabels.
Prefabt Klazienaveen
Naast regelingen voor grote projecten zijn er nieuwe regelingen geïntroduceerd waarvoor met name kleinere mkb-bedrijven in de regio Groningen-Emmen in aanmerking komen. Een voorbeeld hiervan is Prefabt uit Klazienaveen. Het bedrijf is specialist in duurzame geprefabriceerde houtconstructies en verleent diensten in de complete bouwketen, van technisch ontwerp tot realisatie. “Prefab houtskeletbouw is bouwen met oog voor de toekomst”, zegt Stefan Jagt, directeur-eigenaar van Prefabt. “Houtskeletbouw is duurzaam, beter voor het milieu en biedt een hoge mate van efficiëntie in productie en uitvoering.” Het bedrijf zet hierbij de nieuwste technologieën in die de realisatie van diverse duurzaamheidaspecten mogelijk maken. “Ons team werkt bijvoorbeeld met de nieuwste 3D-visualisatie. Hiermee wordt het eindresultaat al tijdens de productiefase gevisualiseerd, wat essentieel is om kwalitatief goede producten te kunnen leveren en onze interne kwaliteitscontroles te waarborgen.”
De JTF-regeling waar Prefabt een beroep op doet is de subsidie Digitalisering & Robotisering. Bedoeld voor mkb’ers uit de regio Groningen-Emmen die actief zijn in de maak- en procesindustrie en die zich richten op de overgang naar een groene toekomst. Jagt: “De JTF-subsidie wordt bij ons geïnvesteerd in een machine waarmee we nóg slimmer kunnen produceren. De machine vereenvoudigt het samenstellen van houtskeletbouw elementen en optimaliseert verschillende processen rond complexe houtbewerking.” Daarbij moet gedacht worden aan kortbewerkingen en het frezen van uitsparingen en holtes. “Dit leidt tot een grote efficiencyslag waardoor we sneller kunnen produceren en onze medewerkers efficiënter kunnen inzetten. Voor Prefabt is de machine het laatste stukje procesoptimalisatie richting een duurzame toekomst.”
Simulator bij Fuhler
Loon- en verhuurbedrijf Fuhler uit Emmen maakt eveneens gebruik van het JTF, te weten van de subsidieregeling ‘opleidingsinfrastructuur en campusactiviteiten’. Fuhler is gespecialiseerd in loonwerk, infra, natuur en recycling werkzaamheden. Het bedrijf telt meer dan 250 medewerkers die zich in Nederland en Europa toeleggen op het realiseren van uiteenlopende opdrachten. In 2021 werd Fuhler uitgeroepen tot Drentse Onderneming van het Jaar, waarbij de jury onder andere lovend was over de open bedrijfscultuur. “We stimuleren onze medewerkers om eigen ideeën in te brengen en benadrukken dat ze niet bang hoeven te zijn om fouten te maken”, vertelt Ciska van Huizen, directielid duurzaamheid bij Fuhler.
Het bedrijf besteedt hierbij veel aandacht aan trainen en opleiden. Zo beschikt Fuhler over een Cat Command-station waarvoor een uitgebreide training met een simulator nodig is alvorens men ermee kan werken. “Cat Command is een geavanceerd systeem waarmee grote machines veilig op afstand bediend kunnen worden”, licht Van Huizen toe. “Voor de aanschaf van de simulator hebben we een beroep gedaan op het JTF. Niet alleen om onze eigen medewerkers op te leiden, maar vooral om hierin een opleidingscentrum op te zetten. Dit doen we door samen te werken en kennis te delen met het Drenthe College en Terra Emmen. We gebruiken de JTF-regeling om samen een toekomstbestendige opleiding te ontwikkelen voor Remote Operator.”
Mbo-deelcertificaat
Deze opleiding wordt als keuzemodule geïntegreerd binnen het mbo en binnen Fuhler aan individuele kandidaten gegeven. Daarnaast is de opleiding ook geschikt als opstap naar een baan elders of als instroommogelijkheid van een mbo-opleiding. Na afronding van de opleiding krijgen kandidaten een mbo-deelcertificaat. “Fuhler is hierin ook een samenwerking aangegaan met Menso in Emmen. Deze organisatie begeleidt jongeren en werkzoekenden bij een optimale ontwikkeling naar een passende (werk)plek of scholing.”
Het JTF heeft inmiddels al aan een groot aantal mooie projecten subsidie toegekend. Hiermee wordt onder andere het ondernemerschap in Noord-Nederland versterkt. Bovendien vergroot het de aantrekkelijkheid voor ondernemers om zich in deze regio te vestigen.
Schrijfavonden | 21 en 26 november 2024
Specifiek voor mkb’ers in de maak- en procesindustrie zijn er de JTF-subsidieregelingen Digitalisering & Robotisering en Personeel & Scholing. Bent u benieuwd of uw onderneming in Emmen hiervoor in aanmerking komt? Ga dan naar een van de schrijfavonden die de gemeente samen met Ondernemend Emmen organiseert. Deze schrijfavonden van het JTF-team Emmen vinden plaats op donderdag 21 november en dinsdag 26 november aanstaande.
Tijdens deze bijeenkomsten zijn subsidieadviseurs aanwezig om uw project te beoordelen. Komt uw project inderdaad voor een van beide voornoemde subsidieregelingen in aanmerking? Dan helpen de adviseurs u bij het invullen en indienen van de aanvraag. Mocht dit niet het geval zijn, wordt gekeken of uw project bij een andere JTF-regeling of eventueel andere subsidie past.
Eerst meer informatie of wilt u zich aanmelden voor een van de schrijfavonden? U kunt vrijblijvend mailen naar de programmasecretaris van het JTF in Emmen, Susan van Harten; jtf@emmen.nl
